Ներսես Աթաբեկյան․ բանաստեղծություններ

Ներսես Աթաբեկյան (1960)

... մենք չենք հանդիպում,

և ամեն մի նոր ու չհանդիպում

միշտ նույն հեքիաթն է.

բոլորը գիտեն,

ոչ ոք չի հիշում...

*

Վեցերորդ եղանակը

Փարիզում նորից գարուն է,

իսկ մեզ մոտ՝ տարվա եղանակը նույն,

որ Բանաստեղծի խնդրանքով եկավ

ու չի հեռանում,-

առավոտները շուտ են ծերանում,

տգեղ են սմքում թփերը գաճաճ,

ու սեր չի դառնում ոչ մի դերանուն՝

թյուրիմացաբար ճամփեքիդ աճած,-

տասնմեկերորդ անգամ դեղձենին

մեռնում է՝ գարնան ճամփան պահելով,

անեծքի պես է իջնում կածանի

ծամը՝ քո հերվա ձյունից պաղելով,-

խոտը - հիվանդի մկրատած մազեր,

տենդի պես - ջրի կաթնագույն հեռուն,

և այն, որ սիրտը մի գիշեր ուզեց-

խելապակասի վախ է սևեռուն,-

ներսերո՞ւմ եմ դեռ, թե դուրս են կանչում

ծառերը ծաղկած ու պայծառատես,-

ու սպասում ես ինձ տողավերջում

տարվա վեցերորդ եղանակի պես...

*

Էսպիսի բաներ

Մալաթիայի փողոցներում հալվեց իմ առաջին սերը:

Անձրևներ էին-

Երևան-Վենետիկ տրանզիտ,

ու քաղաքը լողում էր տխրության դեղին ջրերում:

- Հալվում է,- ասաց Կոմայգու ծռված ստվերը

և անտուն շան աչքերով նայեց հեռուն...

Գարուն էր կարծեմ դեռ մի քիչ,

ու գոնդոլների երամը սև էր.

Երևանը հենել էր սանդուղքը երկնքին

ու մի փունջ թրջված սեր էր կրծքին սեղմել-

իր գժերի նման, որ շարվել էին շուրջը,

աչքերում՝ չասելիքը, որ հաստատ կսպաներ մեզ,

ու հեռվից հրաշք էր Ռիալտոյի կամուրջը-

հեռվից,

քեզ նման,

տառապանքի պես...

*

Ճեպանկար

Պատահական անցորդների իրիկնաժամ:

Թիկնոցների միանման մենակություն:

Դիտարժանը` կրպակն օղու և ծամոնի:

Ջրափոսում,- սատանեկան նախատոնի

նմանությամբ,- երևում է ամեն ինչ ծուռ կամ շուռ տված:

Մի խոսքով, զուտ մտավարժանք,

եթե անտես առնենք ողորկ ցուցափեղկում

ճերմակ ծունկը թանկաբազար մանեկենի,

մեկ էլ` նախկին թոշակառուն ինչ է երգում:

Կոդը գենի

(որը կարծեմ թե վերջերս նորից գտան),

նրան բերել ու դրել է մեռելատան

մուտքի առաջ, ուր դագաղի կափարիչն է

խոստանում նախ` լաց ու երդում,

ապա և` թարմ հողաթմբի զեհին թողած

հացուերշիկ և օղու շիշ կիսադատարկ:

Մնացյալը շրջանակից ընկնում է դուրս,

ոստիկանը – խանութպանի շարժուկերպով,

բանաստեղծը — ոստիկանի հայացքում խեթ,

անառակը — բանաստեղծի եզակի սեր,

առաքյալը — անառակի գին ասկարկող,

Աստծո Որդին, ում առաքյալն ամեն գիշեր

զինվորների ձեռքն է մատնում

այգիներում Գհթսեմանի.–

քանզի ստրուկն իր տիրոջն է սիրում միայն

և ատում է իր նմանին…

*

Եղեգնուտով դեղին քամի անցավ:

Ամիսն օգոստոս էր:

Օդից հմուտ հյուսված մի կերպարանք-

ջրահեղձի ոգի:

Միջով,- անդին,- հայացք:

Ջրիմուռի գենը - հիշողության պահոց:

Քայլ դեպի ներս,

ապա - շրջված երկինք:

Երևանյան լճի 80 եսիմ ո՞ր թիվ:

Ու եղեգներում կանչողի ձայնը:

Այստեղ եմ ու դեռ տխրության առթիվ

կարողանում եմ մի քիչ լաց լինել:

Մի տարի առաջ... Բայց անցավ տարին:

Ջրերում լուծվեց: Ափը հեռացավ:

Ու կնոջ նման անհավատարիմ

սիրելի է մեր բաժանման ցավը:

Անբազուկ դաստակ: Կիսադեմ աղոտ:

Լճափին թառած ձկնորսների չուն:

Պատկերը՝ պարապ, բառը՝ անհաղորդ,

անունը՝ ծաղիկ - ցամաքող լճում:

Միայն քամին էր՝ եղեգնուտն անցավ:

Ամիսն՝ իրական,- ու չկա նորից:

Ու ցուրտ ջրերից ահեղ բարձրացավ

վտառը կանչող հայելիների...

*

Քսանհինգ օրից գարուն է,

թեթևսոլիկ, ինչպես քսան տարի առաջ,

բերանբաց,

անառիթ ծիծաղի պատրաստ լրջությամբ,

մուշտակից ազատված կնոջ մեջք,

գուլպայից մաքրվող սրունքի պես

ճերմակ, հանկարծակի կեռման`

անծանոթ մայրուղում, որից նվաղում է

սիրտդ ու քեզ նորից դեպի քո անցյալն է հղում:

Ջրերը լցվում են ջրերի մեջ,

և ամեն ջուր գիտի որտեղից է գալիս,

և ամեն ինչ թվում է ինքնամատույց ու մերկ`

աղջիկները` մայթին,

ծառը` նախորդ դարից,

շարքը կրպակների

ու երկնագույն ներկած

երկինքն` իր ցած սահող նրբին ներքնաշորով,

որը թեթև քամուց դառնում է ամպ

և անձրև է դառնում օրոր-շորոր,

իսկ քեզ համար` արցունք,

որ գարուն է, ինչպես քսան տարի առաջ,

որ գարո՛ւնն է,- ինչպես քսան տարի առաջ,

որ գարունն է-

ոչ դու…

*

Իմ չտեսած ծովերի վրա

օրորվում են իմ չտեսած նավերը,

մի կանաչ ջրահարս

խոսք է գցում թխացած նավազներին,

վերևում ծով ու արև է,

ներքևում՝ նույնը թերևս,

ու նավազները տախտակամածին

սեր են ստեղծագործում,

ու քահ-քահ խնդում է

Դելփոսի երկկենցաղ կատարածուն:-

Այնքան պարզ ու մոտիկ տեսա երեկ գիշեր,

երբ խոհանոցում փորձում էի վառել

կեսից կոտրված ծխախոտը,

վերևում անծով, աննավազ ու անարև

մեկը իրեն երկինք էր կարծում,

ու նույնն էր ցածում՝

երևի որ անձրև էր ու անձրև,

ու ծիծաղից մեռել էր

Դելփոսի երկկենցաղ կատարածուն…

*

Կեսօրվա սեղմագիրը

Հիշողության մեջ եմ:

Տուն է:

Պատերն – անթափանցիկ,

գույնը – անձրև,

պատուհանները – ներս:

Նույնն է, թե քեզ հանձնես

գյուղամիջի առվի ընթացքին,

որ չի տանում

ոչ մի տեղ,

բայց հեղուկ դրախտ է,

մանավանդ

ջրխմոցի իջած

գոմեշների չփչփոցի հետ,

ամռան միջօրեին,

թթենու ծանր կեղծամի տակ,

շոգած տանիքներից հեռու –

մի տեսակ կյանք-չկյանք՝

վերևի շուռտիպ ներքևներում,

ուր կանք՝

անշարժո՛ւմ, անշարժո՛ւմ, անշարժո՛ւմ –

կատարյալ-զմռսված վերջնական…

*

Վերջնախաղ

Երբ ձմեռվա դառը մայրամուտի միջով

նայում ես ոչմիտեղ,

բառը եղյամերեն է հիշվում,

ու ոչ մի թեյ

չի արթնացնի մատներդ

գրելու թե գրկելու համար,

ամեն ինչ ավարտվել է,

ու չնայած էլի գարուն կգա,

ու կբացվի վարդը,

ու որևէ սիրեկան էլի կմնա իր յարին,

անշրջելի ցրտահարված տարին

չի հասնի ամառ,

մի տեղ ճանապարհին

կբռնի սիրտը,

ակամա

կնայի վեր,

աստղեր կտեսնի ցերեկվա երկնքում

ու անհավես

կնստի դեռ անհանգուցյալ քարին,

ու երևի մեռնի էլ էդտեղ

իրենից թաքուն՝

հետգրության աղոտ երազանքով…