Վեներա Վարդումյան. Չեմ թարգմանում ցավը

Վեներա Վարդումյան (1955)

Ջուրը բխում էր տաճարի խորքից: 
Քայլ արեցի, որ ակունքը գտնեմ, 
Ձայնդ լսեցի, ետ վերադարձա:
Քո աստվածներին ես անգիր գիտեմ, 
Բայց իմ խորանում աղոթքս ծաղկեց 
Միայն քեզ համար:
Դու կարծում էիր սառցե սրտի մեջ 
Արևներ չկան: 
Գնացել էիր մոմի ետևից:



***

Ո՜չ սարի ձյունն եմ մոռացել, 
Ո՜չ հրդեհը ստորոտի: 
Ո՜չ քամու շունչը խելագար, 
Ոչ ճաք տալը ծով հավատի:
Գտել էինք աստվածների Կացարանը, 
Որի դուռը աշնան մի օր 
Երբ թակեցինք, 
Ներսում արդեն ոչ ոք չկար :
Դու ասացիր՝ գնացել են 
Մարդանալու հոգիներում՝ 
Թույլ ու անկար, 
Ու կարող են ետ չդառնալ 
Թափուր մի վայր, 
Որ կարոտի գույն էր :
Ե՜վ աստղերը չեմ մոռացել, 
Ե՜վ հրդեհը ստորոտի: 
Ո՜չ քամու շունչը՝ խելագար, 
Ո՜չ սրսփուն երգը գետի:

***

Թարգմանել չգիտեմ: 
Զգում եմ խոտի պես: 
Ճյուղի, որ կտրում են, 
Երբ խանգարում է:
Գետն ընկնող Տերևի պես: 
Անհասցե:
Հողի, ում ասում են՝ 
Կվերադառնամ, 
Ուրիշ էլ որտեղ 
Պիտի թաղվեմ:
Երգի, որ դեռ չի գրվել, 
Բայց ուր որ է 
Կպայթի աշնան 
Ցորեն հատիկի 
Խիզախությամբ:
Չեմ թարգմանում ցավը: 
Երբեք:

***

Հոգիս երազի աստղավրան է: 
Անհուն սլացք է՝ պարզ ու անմեկին: 
Նա հավերժաբախտ թափառական է, 
Թեև մարմնի մեջ բանտել է մի կին: 
Խղճի ու հույսի անխառն մերան է, 
Անհագ է, ծարավ ու երկինք ունի, 
Տիեզերական շեղբի բերան է, 
Որ մխրճվել է բիբը անհունի: 
Անկատար մարմնում նա ո՜նց է մնում, 
Ո՜նց է վար իջնում մաքուր բարձրերից, 
Տերն էլ այդ մասին չգիտի բնավ, 
Նա էլ այդ մասին միշտ հարցնում է ինձ:


***

Այդքան հնչյունները ո՜նց ես տիրավարում: 
Որբ բառերին անփույթ ապաստանում կարգով: 
Այդքան թեժ գույները ո՜նց ես սրտում պահում, 
Ու դասդասում նրանց հազար ու մի հանգով:
Այդքան երազները կառափնարան տանում 
Բեռնաձիու խոնարհ արցունքներով խոշոր:
Այդքան աշուններից ո՜նց ես խարույկ վառում 
Ու մարելով այդպես՝ ո՜նց ես մնում հզոր:

***

Քո աղոթքները ես անգիր գիտեմ, 
Նրանք իմ ներսում թեք խաչքար ունեն, 
Հոգեփրկումիս լուռ պատարագին 
Վիրավոր կանչդ չի թողնում քնեմ: 
Խուժում է աննինջ կարոտի քամին, 
Ես ինձ գտնում եմ բեկված հայելում: 
Լուռ թրթռում է ժպիտը մոմի 
Քո անդարձության կանչող ջրերում: 
Ես հեռանում եմ իմ ներսից անգամ, 
Ինձ վտարում եմ, որ չմոլորվես, 
Թեքված խաչքարի մատների միջով 
Կորցրած լույսիդ փունջը կբերես:

***

Ե՜վ ցավիդ տերն եմ, և՜ սխալներիդ: 
Երբեք չեմ դատում, կամ էլ պաշտպանի 
Ջերմեռանդությամբ կամքդ չեմ ծռում 
Քամուն հակառակ, իբր կամքն է քո:
Դու իմ երկիրն ես, իմ կենաց ծառը: 
Սոսափեմ պիտի միայն քո ճյուղին 
Ու բնավորվեմ քո գրկում միայն:
Իմ ամենամեծ նվաճումն ես դու, 
Ու իմ պարգևը՝ աշխարհի ծերին:
Ամեն օր մի քիչ, նշխար առ նշխար 
Ես քեզ եմ տալիս, ինչ ունեմ 
Հոգուս գաղտնարաններում 
Ու փոխարենը ոչինչ չեմ ուզում:
Ես ցավիդ տերն եմ : 
Բառերի սրտով ես քեզ չեմ դատում:

***

Երազներից փունջ կապելու սիրտ չունեցա: 
Ինչ ձեռքիս կար, մեկ-մեկ տվի ամպ ու հովին: 
Մեկ էլ տեսա՝ կաթիլի պես վեր բարձրացա 
Ու խտացա ամպաշղարշ երկնակողին:
Ինձ դու գտար վերևներում դժվար պահի, 
Աղջկական երազների կարմիր շորով: 
Աչքերիս մեջ թռիչքներ էին՝ առանց ահի 
Ու անկումի աներկյուղ պար՝ հասուն օրով:
Ամեն անգամ հրաժեշտի երգ եմ լսում: 
Բայց հո գիտեմ՝ սրտիս մեջ ես, չես գնացել: 
Հա՜, էն օրը լռության մեջ շատ մնացի՝ 
Համոզվելով, որ դեռ կարգին չեմ խտացել:

***


Քանի՜ անգամ ամբողջացա, 
Քանի՜ անգամ տրոհեցիր: 
Գույների մեջ՝ բառերից դուրս, 
Ալիք-ալիք ինձ հատեցիր: 
Իմ տե՜ր Աստված, փխրուն մարմնիս 
Ո՜ւր տվեցիր հոգին բառի, 
Ես սոսափել գիտեմ միայն 
Շշուկներով խուլ անտառի:

***

Տողի մեջ այրում եմ սիրտս, 
Բառը խանձվում է: 
Օղապարանը նետում եմ անկամ, 
Միտքը սանձվում է: 
Ճչում է երգս, ուզում է մենակ 
Նստել մի քարի: 
Չէ՜, նա չգիտի, որ ճորտն եմ միայն 
Նոր ծնվող բառի: 
Ու խռովում է ինձնից իմ երգը, 
Անխոս հեռանում: 
Այդ ո՜վ է տեսնես տողերի ներսում 
Ցավն իր մոռանում:


***
Չեմ արթնացնի շքեղաշուք ոչ մի բառի, 
Թող ուրիշի կառքին լծվեն ձիերի տեղ: 
Պետք չեկավ ինձ իմ օրերում ոչ մի պահի, 
Պարզ օրերիս աչքերի մեջ՝ բառը շքեղ:


***

Լույսի արտասուք պոկվեց ամպերից: 
(Լեռները այսօր մշուշ են ծխում): 
Քնքշանքի խոսքեր եկա՜ն, գտան ինձ, 
Այսօր ես փխրուն հուշ եմ կարկատում:
Նվիրում պոկեց քամին ծառերից, 
(Ես ձևարարը դարձա կարոտի), 
Սպասման զգեստ կարել չգիտեմ, 
Թող մշուշ լինի, դու մի՜ փարատիր:
Եղնիկի արցունք ընկավ խոռոչին: 
(Ճնճղուկին թվաց, թե քարն է լացում): 
Ու ես սպասման զգեստ կարեցի: 
Ոչ ոք չհագավ, ա՜յ քեզ մոռացում: 
(գրել եմ մ. թ.ա.)



***
Աստծո ամեն օր պիտի մոտենամ, 
Էն նախակավին, որտեղից եկա: 
Ու դեռ չեկածին պիտի հավատամ 
Որպես մեղսաթափ կարոտի վկա:
Գիտես՝ ինչու՜ չեմ ես տարորոշում, 
Երբ լույսն ստվեր է, ստվերը՝ կածան: 
Այնպե՜ս աղոտ է այն ուրվագիծը, 
Որով երկնաթև խոհերն իմ անցան:
Մի ձեռքը միայն մի ուս է գրկում: 
Մյուսը լավ գիտի տեղը աչքերի: 
Եթե արևն էլ հալ գցի անգամ, 
Չասված բառերը էլ ետ չի բերի:
Հիմա, երբ արդեն չգիտեմ ոչինչ, 
Հիմա, երբ արդեն պարզ է ամեն բան: 
Եվ պատասխանը հարց չունի իր մեջ, 
Ես բոբիկ պիտի անցնեմ իմ ճամփան:

***
Ծովն իմն է եղել, ես չեմ գողացել, 
Մեր ձորի ջուրը հասել է նրան: 
Երկինքն իջել է լեռների ուսին, 
Հյուսել կապույտից մետաքսե վրան:
Ծովը եկել է, հասել իմ սրտին, 
Մակընթացի՝ իր թևերին առել: 
Ես չգիտեի բարձրանալ խորքից, 
Ես չգիտեի խորքով հմայել:
Մեր ձորի ջուրը գտել է նրան, 
Ու ծովն ալիքով մեղմ գրկել է ինձ: 
Ես չգիտեի լուռ ահագնանալ, 
Ես չգիտեի դուրս գալ ափերից: