Որոնել

воскресенье, 10 июня 2018 г.

Ժակ Պրևեր. "Արյուն և փետուր"

Ժակ Պրևեր 
(1900-1977 Նյոյի սյուր Սեն, Ֆրանսիա)




















Բարբարա

Հիշի՛ր, Բարբարա՛,
այդ օրն անվերջ անձրևում էր Բրեստի վրա։
Իսկ դու քայլում էիր ծիծաղկոտ,
անձրևոտ, ծաղկուն, հիացկուն,
անձրևի տակ,
հիշի՛ր, Բարբարա՛,
անձրևում էր անվերջ Բրեստի վրա:

Ես քեզ հանդիպեցի Սիամ փողոցում․
դու ժպտում էիր,
ես էլ էի ժպտում:
Հիշի՛ր, Բարբարա՛,
դու, որին չէի ճանաչում,
դու, որ ինձ չէիր ճանաչում,
բայց և այնպես հիշի՛ր այդ օրը, հիշի՛ր,
մի՛ մոռանա։

Կամարի տակ պատսպարված մի մարդ
կանչեց՝ Բարբարա՛,
և դու վազեցիր անձրևի միջով նրա մոտ՝
անձրևոտ, ծաղկուն, ծիծաղկոտ,
և նետվեցիր գիրկը նրա,
Հիշի՛ր այդ ամենը, Բարբարա՛։
Եվ մի՛ նեղացիր, որ քեզ դու եմ ասում․
ես դու եմ ասում բոլորին, ում շատ եմ սիրում
նույնիսկ եթե միայն մի անգամ եմ տեսել նրանց,
ես դու եմ ասում բոլորին, ովքեր սիրում են միմյանց,
նույնիսկ եթե նրանց չեմ ճանաչում։
Հիշի՛ր, Բարբարա՛,
մի՛ մոռանա
անձրևն այն երջանիկ ու խաղաղ
քո երջանիկ դեմքի վրա,
այն չքնաղ քաղաքի վրա,
անձրևը ծովի վրա,
զինանոցի
և Ուեսանի նավի վրա։

Օ՜, Բարբարա՛,
Ինչ տխմար բան է պատերազմը։
Ու՞ր ես դու հիմա
անձրևի տակ այս երկաթե,
արյունոտ, կրակե, պողպատե,
եվ նա, որ սեղմել էր քեզ իր գրկում՝
սիրահարված,
դեռ ո՞ղջ է, մեռա՞ծ, թե՞ կորած։

Օ՜, Բարբարա՛,
անձրևում էր անվերջ Բրեստի վրա,
ինչպես անձրևում էր մի ժամանակ,
բայց ուրիշ է անձրևն այս, հիմնիվեր փոխվել է ամեն բան․
սա սգո անձրև է, սոսկալի, հուսահատ,
սա փոթորիկ չէ անգամ, կամ որոտ՝
երկաթե, պողպատե, արյունոտ,
սրանք ամպեր են սովորական,
որոնք սատկում են շների նման
և անհետանում ջրի հոսանքով,
գնում են նեխելու հեռվում,
հեռո՜ւ, շա՜տ հեռու Բրեստից,
որից չի մնացել ոչինչ։


Թարգմանությունը՝  Ա.Դաշտենցի

***

Այդ սերը

Այդ սերն
այնքան բուռն,
այնքան դյուրաբեկ,
այնքան նուրբ,
այնքան հուսահատ

այդ սերն
օրվա պես սիրուն
և եղանակի պես վատ,
երբ եղանակն է վատ,
այդ սերն այնքան գեղեցիկ,
այնքան երջանիկ
և այնքան զվարթ
և ծիծաղելի
ինչպես խավարում վախից դողացող փոքրիկ երեխա
և այնքան վստահ,
ինչպես գիշերում մարդը համարձակ։
Սերն այդ, որ ահ էր ներշնչում մարդկանց,
ստիպում խոսել,
ստիպում գունատվել,
սերն այդ լրտեսված,
քանի որ մենք ենք լրտեսել մարդկանց,
հալածված, խոցված, կործանված, ժշտված ու ոտնահարված,
քանի որ մենք ենք սերը հալածել, կործանել, 

ժխտել, խոցել, մոռացել ու ոտնահարել։

Այդ սերը համակ,
դեռ շատ կենսունակ
և արևավառ,
այն քոնն է,
իմն է։
Սերն այդ, որ եղավ
մշտապես նոր բան
և սակայն երբեք, երբեք չփոխվեց,
և տունկի նման ճշմարիտ մնաց,
մնաց դողահար՝ թռչունի նման,
ամառվա նման՝ կենսատու և ջերմ։

Մենք կարող ենք հիմա
հեռանալ ու վերադառնալ,
մոռանալ
և հետո քնել,
արթնանալ, տառապել, ծերանալ
ու դարձյալ քնել,
մահը երազել,
արթնանալ, ժպտալ, ծիծաղել
ու ջահելանալ։
Մեր սերն այստեղ է՝
էշի պես համառ,
տենչի պես անսպառ,
հիշողության պես բիրտ,
զղջումի պես անմիտ,
հուշի պես քաղցր,
մարմարի պես պաղ,
օրվա պես պայծառ,
մանկան պես վտիտ,
և նայում է նա մեզ միշտ ժպտալով
և խոսում մեզ հետ, ոչինչ չասելով

իսկ ես լսում եմ նրան դողահար
ու գոռում եմ ես,
գոռում՝ քեզ համար,
գոռում՝ ինձ համար,
աղաչում եմ քեզ
հանուն ինձ ու քեզ և հանուն բոլոր մնացյալների,
որոնց չգիտեմ,
նա՛ հենց այդտեղ,
այնտեղ, որտեղ կաս,
որտեղ եղել ես դու մի ժամանակ,
մնա՛,
մի՛ շարժվիր
ու մի հեռացիր։

Մենք, որ սիրել ենք իրար,
հիմա մոռացել ենք քեզ,
բայց դու մի մոռանա մեզ.
քանզի միայն քեզ ունենք աշխարհում,
թույլ չտաս, որ մենք դառնանք պաղարյուն։
հեռուներում միշտ
և հոգ չէ, թե ուր,
կյանքի նշա՛ն տուր։
Շատ տարիներ անց, անտառի եզրին,
հիշողության մեջ
հայտնվի՜ր հանկարծ,
ձեռքերդ մեկնիր,
և փրկյա՜ դու մեզ…

***










Քեզ համար, իմ սեր


Ես գնացի թռչունների շուկան
Եվ թռչուններ գնեցի
Քեզ համար,
իմ սեր

Ես գնացի ծաղիկների շուկան
Եվ ծաղիկներ գնեցի
Քեզ համար,
իմ սեր

Ես գնացի դարբինների շուկան
Եվ շղթաներ գնեցի,
Ծանր շղթաներ
Քեզ համար,
իմ սեր

Հետո գնացի ստրուկների շուկան
Եվ քեզ փնտրեցի,
Բայց քեզ չգտա,
Իմ սեր։

***
Արևի խավարում
Լուի տասնչորսը, որը կոչվում էր նաեւ Արեւ Արքա,
իր թագավորության վերջին տարիներին
նստում էր շատ հաճախ ծակ աթոռին։
Մի գիշեր էլ, երբ մութ էր ահավոր,
Արեւ Արքան անկողնից ելավ,
գնաց նստեց աթոռին
եւ անհետացավ։


***

Առաջին օրը


Սպիտակ պաստառ պահարանում,
Կարմիր պաստառ անկողնում,
Մի երեխա մոր մեջ,
Մայրը տառապանքի մեջ,
Հայրը սպասասրահում,
Սպասասրահը տան մեջ,
Տունը քաղաքում,
Քաղաքը գիշերվա մեջ,
Մահը աղաղակի մեջ՝
Երեխան կյանքում։

***

Աշուն


Ծառուղու վրա մի նժույգ տապալվեց,
Տերեւները թափվեցին վրան։
Մեր սերը ցրտից սրսփաց,
Արեւը… նույնպես։

***

Փարիզը գիշերով


Գիշերվա մեջ իրար ետեւից վառված երեք լուցկի․
Առաջինը, որ քո դեմքը տեսնեմ ամբողջովին,
Երկրորդը, որ տեսնեմ քո աչքերը,
Երրորդը, որ քո բերանը տեսնեմ,
Եվ թող մութ լինի համատարած, որ հիշեմ այս բոլորը
Քեզ գրկումս սեղմած։

***









Խղճի խայթ


Բամի վրա միայնակ մի կին է կանգնած՝ համապատասխան լուսավորումով։
Կիսախավարում հոգեբանների խումբը սկսում է իր զննումը։
ԽՈՒՄԲԸ
Խեղճ կին
շնացող հիվանդ անկիրք
եւ այդքանն էլ կարծես քիչ էր
շռայլոէ
Խեղճ կին
որ երբ մտածում է
թե ամուսինն ամեն ինչ գիտի
գունատվում է
ինչպես գինին է գունատվում մի կաթիլ ջրից
Խեղճ կորած կին
կորած
ինչպես կայարանում պահ տված
ճամպրուկներից մեկում կորած զարթուցիչը
որ գիշեր ցերեկ
վեցն անց տասնհինգ
հանկարծ զանգում է
Այս պատմությունն էլ արեցինք
որ ժամանակ անցնի
Բայց եւ այնպես պարզ է ամեն ինչ
Սա էլ մյուսների պես մի մարդ է
եւ անասուն ինչպես մեծ մասը
Բայց նա մի նամակ ստացավ
ուր ամեն ինչ գրված էր
Եվ հիմա թեւերը թափահարում է ողբերգականորեն
Ինչպես թատրոնում կթափահարեին
եւ թափահարում է որ ինքն էլ ժամանակ շահի
մինչեւ որ անի այն
ինչ անելու հավես չունի
բայց որ կանի
բայց որ պետք է անի
որովհետեւ այսպիսի դեպքերում
այդպես են անում
Իսկ պահը խիստ ողբերգական է
եւ սիրտ կտրատող
Չես կարող միանգամից սպանել այս կնոջը
որի հետ ապել ես երկար
Եվ գազաններ վարժեցնողը
(Թատերական այս պիեսի գործողությունը կատարվում է գազանանոցում)։
նստում է արկղի ծայրին
որտեղ պիթոններն են քնել
Եվ նա մտածում է ու հածում զանազան բաների վրա որոնք
կապ չունեն տվյալ իրողության հետ

Իսկ կինը առջեւը կանգնած
դողալով նայում է նրան
ինչպես մոմի բոցը քամու առաջ աշնան
կամ պարզապես
ինչպես մի կին աննշան
որ գիշերվա մեջ ձմռան
սրթրթալով
աննպատակ
անձրեւի ու ձյան տակ
սպասում է տաք տրամվայի
Մի զրահամորթ
անհամարձակ
վարանոտ
ու խոնավ թեփի մեջ
անդադար պտտվում է նրանց մոտ
Խեղջ Օգյուստ
Ուրիշները սուրճի մրուրի մեջ ապագա են գուշակում
իսկ դու թաց թեփի միջից անցյալդ ես կանչում
Ու ինչպես պիթոններն են փայտե արկղում ծուլորեն օղակ֊
օղակ ոլորվում այնպես էլ օրերը շաբաթները եւ տարիներն են
սողալով դանդաղորեն իրենց հուշերը եւ ապաշավները գալարում
Օգյուստի գլխում…

Բայց հանկարծ
թշվառ ատամնաբույժը սկսում է հեծկլտալ
Բայց ինչու թշվառ ատամնաբույժը
Որ թշվառ է հասկացանք
բայց ինչու ատամնաբույժը
արդարացիորեն հարցնում են մարդիկ
Գուցե շատ պարզ ու պարզ
որովհետեւ չկա այստեղ գաղտնիք
Այն ինչ պատահել է գազաններ վարժեցնողին
նույն հաջողությամբ
վաղ թե ուշ
կարող էր ապրել
մի ատամնաբույժ
մի օդաչու
մի անուժ կամ մեծ մի դերասան
Թշվառության առջեւ բոլորս եղբայրներ ենք
Եվ վերջապես
Դատարկ տեղը չխոսենք
քանի որ խոսքը գազաններ վարժեցնողի մասին է

***

Հանգցրեք լույսերը


Երկու ծիծեռնակ լուսնի տակ
Դռան վերեւում բնի մեջ կանգնած
համբուրվում են
ու լսում գիշերը
Իսկ գիշերը ողջ սպիտակ է
իսկ լուսինը սեւ
Երկիրը լուսնագույն
Մի ցնդած ձնեմարդ
լուսնի դուռն է ծեծում
Հանգցրեք լույսերը
երկու սիրահար
սիրում են իրար
հրապարակում
Հանգցրեք լույսերը
կամ թող մարդիկ գան տեսնեն
Ես քայլում էի հենց այնպես
երբ դիպա նրանց
Մեկը շրջազգեստն իջեցրեց
մյուսն աչքերը գցեց ցած
բայց նրա աչքերը զույգ
փայլում էին ինչպես քարը շիկացած

Երկու ծիծեռնակ լուսնի տակ
դռան վերեւում բնի մեջ կանգնած
համբուրվում են
ու լսում գիշերը։

***
Երեխաները որ սիրում են իրար

Երեխաները որ սիրում են իրար
համբուրվում են կանգնած
դռների մոտ գիշերվա
Ու անցորդները որ անցնում են մատնացույց են անում
նրանց
Բայց երեխաները սիրում են իրար
սիրում են իրենց համար
Ու գիշերում
միայն ստվերն է նրանց դողում
որ կատաղեցնում է կատաղությունը անցորդների
նրանց նախանձը նրանց արհամարհանքը նրանց քրքիջը
նրանց կատաղությունը
Բայց երեխաները սիրում են իրար
Սիրում են իրենց համար
Նրանք գիշերից հեռու են
ու ավելի բարձր են քան լույսը
Ուրիշ է նրանց լույսը
Առաջին սիրո լույսն է կուրացուցիչ։














***

Արյուն եւ փետուր


Հուշերիս թռչուն
իմ արյունը չէր որ հոսեց
այլ քոնը
Հուշերիս թռչուն
ես ափս փակեցի
Հուշերիս թռչուն
դու գեղեցիկ ու թեւաբեկ հավք
դու չես վերադառնա
ափիս մեջ կտցելու
հատիկները մոռացման։

***
Խաբված սիրահարներ

Ես ճրագն էի
Դու լույսը
Իսկ ով ծախեց պատրույգը։


Թարգմանությունը՝ Ալեքսանդր Թոփչյանի



Комментариев нет:

Отправить комментарий