Էնն Սեքսթըն. բանաստեղծություններ

Էնն Սեքսթըն (1928-1974 ԱՄՆ, Մասսաչուսեթս)

Կորսված սուտը

Բերանումս ժանգ կա․
հին համբույրի հետքն է։
Իսկ աչքերս շառագունում են,
բերանս սոսինձ է,
ձեռքերս՝ զույգ քարեր
իսկ սիրտը
դեռ բաբախում է,
այն վայրը, ուր սերն էր բնակվում։
Բայց այն անշարժ է։
Այս տարօրինակության համար խիղճս չի տանջում,
զգացածս, ավելի շուտ, ատելություն է։
Քանի որ իմ միջի երեխան է դուրս ժայթքում,
իսկ ես մտմտում եմ, թե նրան ոնց սպանեմ:

Մի ժամանակ ես կին էի՝
լուսնաթատրոնի պես լի,
ու սիրուց սեր էր ծնվում,
իսկ երեխան, թաքուն նայելով,
ինքն իրեն չէր ատում մի ժամանակ։
Հիմար, հիմար սեր, ի՞նչ արեցիր։Այսօր ես մեռած տնով եմ շրջում,

սառցե խոհանոցով, ննջասենյակով,
որ գազախցիկ է ասես ։
Մահճակալն ինքը վիրահատական սեղան է,
որի վրա երազներս մասնատում են ինձ։

Օ, սեր,
սարսափը,
այլանդակ կեղծամը,
որ քո գանգուր, սիրելի, սիրելի, սիրելի գլուխն էր։

***

Սիրերգ

Ես շղթայագրերի աղջիկն էի,
դագաղներից ու բանալու անցքերից շատախոսող աղջիկը,
հեռախոսային հաշիվների աղջիկը,
ճմրթված լուսանկարն ու կորցրած կապերը,
նա, որ անընդմեջ կրկնում էր՝
լսի՛ր, լսի՛ր,
մենք չպետք է, չպետք է,
ու նման բաներ․․․

նա,
որ կիսով չափ վերարկուով ծածկված աչքեր ուներ,
բրոնզակապույտ, մեծ աչքեր,
պարանոցով ձգվող վտիտ երակ,
որ թրթռում էր կամերտոնի պես,
շենքերի նման մերկ ուսեր,
նիհար ոտքերին նիհար մատեր,
հին, կարմիր կեռիկ բերանում,
բերան, որ շարունակ արնահոսում էր
հոգու ահարկու դաշտերի խորքում․․․

նա,
որ անընդհատ քնով էր անցնում,
որ քարի պես ծեր էր,
ամեն մի ձեռքը՝ մի կտոր ցեմենտ,
ժամեր ու ժամեր,
և ապա արթնացում
այդ փոքր մահից,
և ահա նա փափուկ էր ինչպես,
ու նուրբ էր ինչպես․․․

փափուկ ու նուրբ, ինչպես
լույսի ավելցուկը,
լիովին անվնաս,
ինչպես մուրացկանն ուտելիս,
ինչպես մուկը տանիքին`
առանց դռնանցքերի,
ու ոչինչ չկա առավել անկեղծ,
քան քո ձեռքը նրա ձեռքի մեջ․
բացի քեզնից ոչ ոք, ոչ ոք,
ու նման բաներ,
բացի քեզնից ոչ ոք, ոչ ոք։
Օհ, անթարգմանելի են
այն օվկիանոսը,
այն երաժշտությունը,
այն թատրոնը,
պոնիների այն դաշտը․․․

***

Անհաղորդության պոետը

Հավանաբար հողը լողում է,
չգիտեմ:
Հավանաբար աստղերը փոքրիկ
թղթե կտրտանք են՝
հսկա մկրատով արված,
չգիտեմ:
Հավանաբար լուսինը արցունքի սառած կաթիլ է,
չգիտեմ:
Հավանաբար Աստված ընդամենը խորունկ ձայն է,
որ լսելի է խուլերին,
չգիտեմ:

Հավանաբար ես ոչ ոք եմ:
Թեև, այո, մարմին ունեմ
ու դրանից չեմ խուսափի:
Կուզեի գլխիցս դուրս թռչել,
բայց անհնար է:
Ճակատագրի տախտակին գրված է,
որ պիտի մարդկային ձևում բանտարկված մնամ:
Քանի որ այդպես է ստացվել,
ուշադրությունը կուզեի իմ խնդրին հրավիրել:

Ներսումս կենդանի կա՝
սրտիս ամուր կառչած
մի հսկա խեցգետին:
Բոսթընի բժիշկներն
արդեն ձեռք են քաշել:
Նշտարներ են փորձել,
ասեղներ, թունավոր գազեր և այլն:
Խեցգետինը դեռ կա:
Այն ծանր է:
Փորձում եմ մոռանալ այն, գործերովս զբաղվել,
բրոքոլի եփել, բացել-փակել գրքերս,
ատամներս մաքրել ու կապել կոշիկներս:
Փորձել եմ աղոթել,
բայց հենց աղոթում եմ,
խեցգետինն ավելի ամուր է կառչում,
ու ցավն ընդարձակվում է:

Մի անգամ երազ տեսա,
հավանաբար երազ էր,
թե խեցգետինն իմ անհաղորդությունն էր Աստծուն:
Բայց ո՞վ եմ ես, որ հավատամ երազների:

***

Կողպված դռներ

Այս քաղաքում բնակվող հրեշտակների համար,
թեև նրանք անդադար փոխում են իրենց ձևը,
ամեն գիշեր մենք սառը կարտոֆիլներ
ու մի աման կաթ ենք թողնում պատուհանին:
Սովորաբար նրանք բնակվում են երկնքում, որտեղ,
ի դեպ, արցունքներն արգելված են:
Այս ու այն կողմ են հրում լուսինը՝
եփված պալարի նման:
Ծիր Կաթինը նրանց թուխսն է՝
իր բազմաթիվ ճտերով:
Երբ գիշերն իջնում է, կովերը պառկում են,
իսկ լուսինը՝ մեծ ցուլը,
ոտքի է կանգնում:

Սակայն, վերևում մի կողպված սենյակ կա՝
երկաթյա դռնով, որը չի բացվում:
Այն բոլոր տեսակ մղձավանջներն է պարունակում:
Դա դժոխքն է:
Ոմանք ասում են՝ սատանան է դուռը կողպում
ներսից:
Ոմանք ասում են՝ հրեշտակներն են կողպում
դրսից:
Ներսի մարդիկ ո՛չ ջուր ունեն,
ո՛չ հպվելու թույլտվություն:
Նրանք ճաքում են խճաքարի պես:
Նրանք համր են:
Նրանք օգնություն չեն կանչում`
բացառությամբ իրենց ներսում,
որտեղ նրանց սրտերը թրթուռներով են պատված:

Կուզեի բացել այդ դուռը,
ժանգոտ բանալին պտտել
ու ամեն ընկածի իմ գիրկը առնել,
բայց չեմ կարող, չեմ կարող:
Կարող եմ միայն նստել այստեղ՝ Երկրի վրա՝
սեղանի մոտ իմ տեղում:

***

Հիշում եմ

Օգոստոսի մեկին
անտեսանելի բզեզները սկսեցին
խռմփացնել ու խոտը
կանեփի պես հաստ էր ու ոչ
մի գույնի, ոչ ավելի, քան
ավազը գույն ունի ու
մեր մերկ ոտքերը
բոբիկ էին հունիսի
տասներկուսից ու լինում էին օրեր,
որ մոռանում էինք զարթուցիչդ
լարել ու լինում էին գիշերներ,
որ ջին էինք խմում՝ ջերմ, մտերմիկ,
դոնդողի հին բաժակներից, մինչ
արևը մարմրում էր տեսադաշտից
կարմիր լայնեզր գլխարկի նման ու
մի օր ես մազերս հետ էի հավաքել
ժապավենով ու դու ասացիր,
որ գրեթե նմանվել եմ
պուրիտանուհու ու ամենաշատը
հիշում եմ այն,
որ քո սենյակ տանող դուռը
իմ սենյակ տանող դուռն էր:

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Սուքիասյանի