Սիլվիա Փլաթ. բանաստեղծություններ

Սիլվիա Փլաթ (1932-1963 Բոստոն, ԱՄՆ)

Ոչխարները մառախուղում

Բլուրնեը նահանջում են սպիտակ թաղանթում:

Աստղերն ու մարդիկ

էլ ինձ չեն սիրում:

Գնացքի հետևից՝ արտաշնչման

փափուկ շերտ,

օ՜, հրապուրող

ժանգագույն ձի

Սմբակներ, հեծկլտացող զանգուլակներ...

Ողջ առավոտ՝

մռայլվող լույս:

Մնաց միայն մի ծաղիկ,

ոսկորներիս մեջ՝ անշարժություն,

հեռավոր դաշտերը 

փափկացնում են հոգիս:

Նրանք կարող են

թողնել ինձ երկինք՝

դեպի մութ ջրեր, որտեղ ոչ հայրեր 

կան և ոչ էլ աստղեր:

***

Արիել

Մթության մեջ՝ անդորր:

Հետո աննյութ կապույտը

հեղեղում է լեռնապարն ու հեռուն:

Աստված էգ առյուծ է,

որքան միասնական ենք աճում,

սռնի՝ ներբանների և ծնկի, կնճիռը

Ճաքում-անցնում է և քույրն է

պարանոցի թուխ կամարի,

որն անկարող եմ բռնել

Նեգրաչվի

հատապտուղները նետում են

իրենց խավար

կարթերը՝

Սև և քաղցր՝ բերնեբերան արյուն,

ստվերներ:

Ինչ-որ բան

Տանում է ինձ օդով՝

ազդր և մազեր.

փաթիլներ՝ ներբաններիս:

Սպիտակ

Գոդիվա, ես բացվում եմ՝

մեռյալ ձեռքեր, մեռած խստություններ:

Եվ հիմա

ես փրփուր եմ և ցորեն,

ծովերի ցոլանք:

Երեխայի ճիչը

Հալչում է պատի խորքում,

ես նետն եմ,

Ցողը, որ թռչում է

ինչպես ինքնասպան,

միասնական մղվում

դեպի կարմիր

Աչքը՝ կաթսան այգաբացի:

Թարգմանությունը՝ Արտեմ Հարությունյանի

***

Չբեր կինը

Սնամեջ, ինչպես արձագանքը չնչին ոտնաձայնի,
թանգարան, ուր չկան արձաններ ու սյուներ, կամարներ, սրահներ բոլորակ:
Իմ բակում մի շատրվան է թռչում վեր ու վար՝ սուզվելով ինքն իր մեջ՝
սրտով՝ միանձնուհի, աչքով՝ կույր, աշխարհի հանդեպ: Մարմարե շուշաններ,
որ արտաշնչում են գունատությունը, ինչպես բույր:

Ես պատկերացնում եմ ինձ մեծ ամբոխի առաջ.
Մայրն եմ ճերմակ Նիկեի և Ապոլոնների ճաղատաչք:
Եվ միայն մեռածներն են ինձ խոցում ուշադրությամբ, ուրիշ ոչ մի բան չի լինում:
դեմքով՝ չլրացված հարցաթերթիկ, և մոր պես կամ բուժքրոջ:

1961, փետրվարի 21

Թարգմանությունը՝  Հասմիկ Սիմոնյանի

***

Տիկին Ղազարոս

Նորից դա արեցի:
Տասը տարին մեկ
Հասցնում եմ...

Ոնց որ քայլող հրաշք, մաշկս
Նացիստական լուսամփոփի պես պայծառ է,
Աջ ոտքս`

Թղթաճնշիչ,
Դեմքս` հրեայի անկերպարան, բարձրորակ
Սպիտակեղեն:

Կճպիր անձեռոցիկը,
Ով իմ թշնամի:
Զարհուրելի՞ եմ:

Քի՞թս, աչքերիս փոսե՞րը, ատամնաշա՞րս:
Բերանի թթվահամը
Կանցնի մի օրում:

Շուտով, շուտով մարմինը
Որ գերեզմանի անձավը կերավ
Վրաս կլինի տանը:

Ու ես` ժպտացող մի կին:
Ընդամենը երեսուն տարեկան:
Կատվի պես ինն անգամ կարող եմ մեռնել:

Սա թիվ Երեքն էր:
Ինչպիսի տխմարություն`
Բնաջնջել յուրաքանչյուր տասնամյակը:

Ի՞նչ միլիոնավոր մազմզուկներ:
Գետնանուշ որոճացող ամբոխը
Հրմշտվում է որպեսզի տեսնի

Ինչպես են քանդում բացում ոտուձեռս-
Փառավոր սթրիփթիզ,
Պարոններ, տիկնայք

Ահա ձեռքերս,
Ծնկներս:
Գուցե դեռ կաշի ու ոսկոր եմ:

Այդուհանդերձ, նույնն եմ` հենց այն կինը:
Երբ առաջին անգամ պատահեց` տասը տարեկան էի:
Պատահար էր:

Երկրորդ անգամ` լուրջ էր:
Ուզում էի պրծնեի ու հեչ հետ չգայի:
Փակված` տարուբերվում էի

Ծովախեցու պես:
Մի գլուխ գոռում էին ու ինձնից պոկում
Որդերը ոնց որ կպչուն մարգարիտներ:

Մեռնելը
Արվեստ է, ոնց որ մնացած ամեն բան:
Անգերազանց եմ էդ գործում:

Էնպես եմ անում որ` աշխարհի վերջն է:
Էնպես եմ անում` լրիվ լուրջ է:
Կարող եք ասել` իմ պահանջն է:

Ախր շատ հեշտ է` խցում անել:
Ախր շատ հեշտ է`անել ու տեղում մնալ:
Ինձ սպանողը

Թատերական վերադաձն է օրը ցերեկով
Դեպի նույն վայրը, նույն դեմքը
Նույն անասնական

Զարմացական գոչյունը`
«Ա'յ հրաշք»:
Իմ սպիները տեսնելը

Իր գինն ունի, իմ սիրտը լսելը
Իր գինն ունի:
Հաստա'տ:

Ավելի թանկ է, շատ ավելի թանկ է
Բառը, հպումը,
Կամ արյան մի բիծ,

Կամ իմ մի կտոր ծամը, կամ մի մասնիկ իմ զգեստից:
Բա, բա, Հեռ Դոքտոռ:
Բա, Հեռ Թշնամի:

Ես ձեր մեծագույն երկն եմ,
Ձեր արժեքավորը,
Մաքուր, ոսկե մանկիկը

Որ նվաղում է ճվաղոցից:
Դառնում եմ` վառվում եմ:
Չկարծեք թե թերագնահատում եմ ձեր զիլ մտահոգությունը:

Մոխիր, մոխիր...
Խառնում ես կրակխառնիչով:
Միս, ոսկոր, ուրիշ էլ ի՞նչ...

Մի կտոր օճառ,
Ամուսնական մատանի,
Մի հատ ոսկե ատամ:

Հեռ Աստված: Հեռ Լուցիֆեռ,
Եղիր զգոն,
Եղիր զգոն:

Մոխիրներից
Հառնում եմ կարմիր վարսերով
Եվ ուտում տղամարդկանց օդի պես:

Թարգմանությունը՝ Սամվել Մկրտչյանի

***

Մեդուզա

Քարոտ բերանից խցանի պես դուրս թքած ցամաքից այն կողմ

Սպիտակ փայտիկների վրա տնկված աչքեր են,

Ծովի անհեթեթությամբ լցված ականջներ,

Քո նյարդազուրկ գլուխն է, աստվածակծի՛կ,

Գթության ոսպնյա՛կ,

Շոշափուկներիդ

Վայրի բջիջները խճճվում են իմ նավի ստվերում.

Կարմիր խարանը ուղիղ կենտրոնում՝

Հրմշտվում են սրտերի նման,

Մակընթացության ալիքը ճողփում դեպի մոտակա կետը մեկնումի՝

Իրենց Հիսուսի մազերը քարշ տալով:

Մի՞թե փրկվեցի:

Միտքս դեպի քեզ է սլանում՝

Պատենավոր, հին պորտալար, ատլանտյան մալուխ,

Որ, տարօրինակ կերպով, միշտ նորոգ ես մնում:

Դու կաս մշտապես՝

Որպես դողացող շունչ գծի մյուս ծայրին,

Որպես ջրի ցայտ

Իմ կարթաձողին՝ շլացնող ու բարեհաճ,

Ներծծող ու հպվող:

Ես քեզ չեմ կանչել:

Չեմ կանչել երբեք:

Բայց մեկ է, մեկ է՝

Դեպ ինձ ես գալիս ծովի վրայով,

Հաստ, կարմիր ընկերք,

Շանթահարում ես խեղճ սիրահարներին:

Կոբրայի լույս,

Որ ֆուքսիա բույսի արյունն ես

խմում: Շնչել չէր ստացվում,

մեռած ու դատարկ էի,

Մերկացված ու բաց:

Քեզ ո՞ւմ տեղն ես դրել:

Հաղորդության նշխա՞ր ես, հապալասե Մարիա՞մ:

Չէ, ես մարմինդ չեմ ճաշակելու,

Ինձ բանտարկող շիշ ես,

Զազրելի՛ Վատիկան:

Սիրտս մահու չափ խառնում է տաք աղից:

Ներքինիների պես խակ ցանկություններդ

Ֆշշոցով են նայում իմ մեղքերին:

Հեռու, հեռու ինձնից, լպրծուն շոշափուկ,

Ոչինչ այլևս մեր միջև չկա:

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Սուքիասյանի

* Բանաստեղծության մեջ Փլաթը զուգահեռներ է անցկացնում հունական դիցաբանության հայտնի Մեդուզա Գորգոնայի և սեփական մոր միջև